به نام خدا
جهت اطلاع نویسندگان و مترجمان محترم به اطلاع می‌رساند؛ به طور کلی قرارداد چاپ کتاب می تواند به 4 شکل مختلف انجام شود :
1- قرارداد حق تألیف
در این نوع قرارداد ناشر یا سرمایه‌گذار با مؤلف قرارداد بسته و درصدی از فروش کتاب را به عنوان حق تألیف به مؤلف پرداخت میکند. این نوع قرارداد را ناشرین یا سرمایه گذاران در صنعت نشر بیشتر با کسانی میبندند که شناخته شده و کتابهایشان پرفروش باشد. در این نوع قرارداد نویسنده نه هزینه ای پرداخت میکنند و نه در پخش نقشی دارند و در این نوع قرارداد حق چاپ همیشه برای ناشر محفوظ میماند. سرمایه گذار یا ناشر، هزینه کامل نشر کتاب را پرداخت میکند و علاوه بر چاپ ، فروش و توزیع کتاب را هم بر عهده دارد. در مقابل از قیمت هر کتاب درصدی به عنوان حق تالیف به نویسنده می‌رسد. (درصدی از قیمت پشت جلد کتاب، ضرب در تیراژ کل کتاب)
2-قرارداد مشارکت در چاپ
در این نوع قرارداد براساس توافق صورت گرفته بین ناشر یا سرمایه‌گذار و صاحب اثر هزینه چاپ و پخش کتاب و همچنین سود ناشی از فروش کتاب بین طرفین تقسیم می‌شود. یعنی تمام هزینه چاپ، توزیع، فروش، سود حاصل از فروش و تمامی هزینه‌هایی که ممکن است در چاپ کتاب حاضر وجود داشته باشد، کامل مشترک و برابر خواهد بود. مبلغی که به عنوان هزینه چاپ از طرف ناشر اعلام می‌شود همان مبلغ واقعی بوده و ناشر یا سرمایه‌گذار در این بخش از هزینه‌ها سودی را برای خود در نظر نگرفته باشد.
قرارداد مشارکت در چاپ کتاب برای نویسندگانی مناسب است که تمایل ندارند حقوق مادی و معنوی کتاب خود را به طور کامل واگذار کند و طی قرارداد مشارکت در چاپ کتاب، در هزینه ها و سود چاپ کتاب مشارکت می کند. با مشارکت در چاپ کتاب ناشر به نویسنده ای که تازه کار است کمک می کند اثر خود را با هزینه کمتری به چاپ برساند و در مقابل در آینده در سود فروش از کتاب به هزینه های خود می رسد. مشارکت در چاپ کتاب برای اولین کسی که سودآور است، نویسنده کتاب است. این سود هم می تواند سود مالی باشد و هم سود معنوی. در ادامه با چند مزیت مشارکت در چاپ کتاب آشنا می شویم:
- نویسنده می تواند کتاب خود را با هزینه پایین‌تری به چاپ برساند.
- از سرقت ادبی و علمی اثر خود جلوگیری میکند.
- هزینه چاپ کتاب فقط بر روی دوش نویسنده نیست.
- نویسنده کتاب می تواند برای چاپ بعدی کتاب خود برنامه ریزی کند.
- ناشر کتاب نیز در یک سرمایه گذاری کوتاه مدت شریک شده است.
- اثر مثبت چاپ کتاب در رزومه تحصیلی و شغلی نویسنده.
3- قرارداد فروش و واگذاری اثر
نویسنده یا صاحب اثر در این نوع قرارداد کلیه حقوق مادی و معنوی اثر را به ناشر یا سرمایه‌گذار در ازای دریافت مبلغی واگذار می‌نماید و یا نویسنده در ازای دریافت یک مبلغ به صورت سفارشی اثری را برای ناشر یا سرمایه‌گذار خلق می‌نماید.
4-قرارداد سرمایه‌گذاری نویسنده(قرارداد عادی و معمول چاپ کتاب عموماً به این صورت است)
در این نوع قرارداد پرداخت کلیه هزینه‌های تولید و چاپ کتاب بر عهده نویسنده است. انتشارات هیچ‌گونه حقی در رابطه با کتاب نخواهد داشت لازم به ذکراست در این نوع قرارداد، صاحب حقوق مادی و معنوی اثر نویسنده یا صاحب اثر ذکر می‌گردد وکلیه حقوق مادی و معنوی اثر محفوظ و مخصوص نویسنده خواهد بود و نیز چنانچه نویسنده در چاپ‌های بعدی آن کتاب تصمیم به تغییر ناشر خود داشته باشد می‌تواند جهت چاپ آن کتاب به هر ناشر دیگری که مایل بود مراجعه نماید. در این نوع قرارداد حداقل 5نسخه از کتاب برای انجام کارهای اداری دریافت فیپا و مجوز وزارت ارشاد…به ناشر تعلق خواهد داشت.
برای حالت چهارم در انتشارات اشراق پارسی جهت همکاری با نویسندگان و مترجمان محترم و سهولت این عزیزان در امر چاپ و انتشار کتاب و اثر خود، شرایط ویژه و منحصر به فردی در نظر گرفته شده‌است؛ به این شرح که پرداخت کلیة هزینه‌های چاپ کتاب می‌تواند به یکی از طریق زیر صورت پذیرد:
- پرداخت نقدی
- ۲۰% پرداخت نقدی + ۸۰% پرداخت اقساط کوتاه مدت (۱۲ ماهه).
- ۲۰% پرداخت نقدی + ۸۰% پرداخت اقساط بلند مدت (۳۶ ماهه).
- قراردادِ ویژه: طرح همگام با فروش:
در این نوع قرارداد نویسنده می‌تواند همزمان با افزایش تیراژ و کاهش هزینه‌ی تمام شده‌ی چاپ هر جلد از کتاب خود، کتاب را به دفعات مختلف و مرحله به مرحله به چاپ برساند.نویسنده در هر مرحله‌ی چاپ کتاب می‌تواند کل کتاب را ویرایش کنید و کلمه به کلمه‌ی آن را تغییر دهد. نویسنده می‌تواند در هر مرحله چاپ نوبت چاپ را بالا برده و قیمت را نیز تغییر دهد. (با این حال تصمیم‌گیری راجع به ارتقای نوبت چاپ کتاب باید در شورای انتشارات و باحضور نویسنده و در نظر گرفتن تمام مولفه های (مقبولیت و فروش اثر در چاپ قبل، موضوع…) مرتبط تصمیم‌گیری شود.
- .سرمایه‌گذاری پیش از تألیف (کوتاه مدت ۲ ساله)
در صورتی که نویسنده منابع مالی محدودی جهت چاپ مستقل کتاب داشته باشد و ازسویی قصد شروع کتاب مفصل و وقت‌گیری را برای تألیف یا ترجمه دارد؛ می تواند با ارائه طرح به شورای انتشارات و ذکر وتخمین تعداد صفحات، هزینه یا زمان تایپ، بازخوانی و صفحه‌آرایی… و در نهایت مدت زمان برآورد شده برای اتمام کتاب وتعیین تیراژ مورد نظر یک قرارداد اولیه پیش از شروع کار با انتشارات اشراق پارسی منعقد نماید و به این صورت با تضمین وضعیت چاپ کتاب خود از مشکلات ناشی از هر میزان تورمی پیشگیری نماید.
- نویسنده در زمان عقد قرارداد فقط ۵۰% از مبلغ تعیین شده را پرداخت می‌نمائید و مابقی مبلغ در زمان چاپ کتاب دریافت خواهد شد.
- مدت زمان قرارداد معمولاً ۲ سال است ولی چنانچه نویسنده نیاز به زمان بیشتری داشته باشد می‌تواند 50% دوم مبلغ قرارداد خود را پس از اتمام ۲ سالِ اول پرداخت نمایید و قرارداد چاپ کتاب خود را تا ۲ سال دیگر (مجموعاً ۴ سال) تمدید نمایید.
- پس از آماده شدن کتاب و تعیین دقیق تعداد صفحات آن، قرارداد نهایی تنظیم می‌شود؛ چنانچه تعداد صفحات کمتر از تخمین اولیه باشد مبلغ مازاد به نویسنده پرداخت خواهد شد و چنانچه تعداد صفحات بیشتر از تخمین اولیه باشد مبلغ اضافه محاسبه و دریافت خواهد شد.
مراحل چاپ کتاب چیست؟
بعد از این که کار کتاب شما به پایان رسید و کاملا آماده شد، نوبت به مرحله چاپ می‌رسد.
- پیش از نشر، باید یک شابک بگیرید. (مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، شابک را که مخفف شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (ISBN) است، صادر میکند و به ناشر می‌دهد. نکته قابل توجه این است با تجدید چاپ هر کتاب، شماره شابک جدیدی دریافت نمی‌گردد).
- بعد از گرفتن شابک برای صادر شدن فیپا، باید فایل کتاب را همراه با آن به کتابخانه ملی بدهید. در کتابخانه ملی به شناسنامه کتاب، فیپا گفته می‌شود.
- بعد از این که فیپای کتاب شما صادر شد، یک نسخه از فایل نهایی کتاب در قالب پی‌دی‌اف، برای تأیید چاپ به وزارت ارشاد ارسال می‌شود.
همه کارهای گفته شده بر عهده ناشر بوده و وظیفه وی می‌باشد. نویسنده در هیچ کدام از مراحل کار، دخالتی ندارد.
مدت زمان انجام مراحل اداری نشر کتاب
همان طور که در بالا هم اشاره کردیم، به تعداد هر کتاب چاپی یک عدد 13 رقمی به نام شابک به ناشر داده می‌شود. برای این که فیپای کتاب شما صادر شود، ۷ روز زمان می‌برد و ۱۰ الی ۶ ماه نیز طول می‌کشد تا وزارت ارشاد، مجوز نشر کتاب را صادر نماید.
در حالت کلی مدت زمان صدور مجوز از سوی وزارت ارشاد برای کتاب‌های علمی تقریبا ۱۰ روز، کتاب‌های حوزه علوم انسانی ۱ تا ۴ ماه، کتاب‌های شعر ۲ تا ۳ ماه، داستان و رمان ۲ الی ۴ ماه، می‌باشد. البته بگوییم که همه مدت زمان‌های مذکور دقیق نبوده و تقریبی است و در شرایط متنوع احتمال تغییر آن وجود دارد.
- بهتر است بدانید، ناشر هیچ وظیفه‌ای در خصوص مدت زمان صدور مجوز از طرف وزارت ارشاد ندارد.
غیر مجاز بودن کتاب و روند اصلاح آن
زمانی که کتاب شما برای تأیید و مجوز چاپ به وزارت ارشاد فرستاده می‌شود، این احتمال وجود دارد که کتاب شما به علل غیرمجاز بودن و یا تغییر دادن بعضی از قسمت‌های آن، برگشت داده شود. قسمت‌های مشخص‌شده از سوی وزارت ارشاد باید توسط ناشر کتاب اصلاح شود و یکی از وظایف وی به شمار می‌آید. بعد از این که ناشر تغییرات را اعمال کرد، باید فایل کتاب را برای تأیید به وزارت ارشاد تحویل دهد. بعد از گذشت ۱۰ روز و بررسی‌های آن نهاد، مجوز نشر کتاب صادر می‌شود. در این صورت شما می‌توانید به صورت قانونی کتاب خود را به چاپ برسانید.